Carbon Border Adjustment Mechanism: Wat betekent CBAM voor bedrijven?

Het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) zal voor veel industriële en commerciële bedrijven in de Europese Unie belangrijke veranderingen met zich meebrengen: Sinds 1 oktober 2023 moeten bedrijven die emissie-intensieve goederen zoals staal, aluminium en cement uit landen buiten de EU importeren, de directe en, afhankelijk van het soort goederen, indirecte CO2-uitstoot tijdens de productie nauwkeurig documenteren. Bovendien moeten deze bedrijven de overeenkomstige CBAM-emissiecertificaten verwerven vanaf 1 januari 2026. De koolstofcompensatieheffing is bedoeld om de emissieprijs voor ingevoerde producten aan te passen aan het niveau van producten die in de EU worden geproduceerd - en zo het concurrentienadeel voor producenten in de EU te compenseren. Het CBAM-mechanisme voor koolstofgrenscorrectie is een aanvulling op het EU-emissiehandelssysteem (EU-ETS), dat in 2005 werd ingevoerd als centraal klimaatbeschermingsinstrument in de EU.

Welke doelstellingen streeft de EU na met het mechanisme voor koolstofgrenscorrectie?

• Klimaatneutraliteit tegen 2050: De EU wil de eerste statenvereniging ter wereld worden die tegen 2050 klimaatneutraal is. In het kader van dit doel zal in de toekomst ongeveer driekwart van alle CO2-uitstoot in Europa in de emissiehandel worden opgenomen.
• Vermindering van CO2-uitstoot: Als onderdeel van het 'Fit for 55-pakket' is de eerste stap om de CO2-uitstoot tegen 2030 met 55 procent te verminderen ten opzichte van 1990.
• Het creëren van eerlijke concurrentievoorwaarden: Naast het behalen van klimaatbeschermingsdoelen is de koolstofcompensatieheffing ook bedoeld om ervoor te zorgen dat voor import uit landen buiten de EU dezelfde hoge emissieprijzen gelden als voor goederen die in de EU worden geproduceerd.
• Vermijden van 'Carbon Leakage': De harmonisatie van emissieprijzen via CBAM is bedoeld om te voorkomen dat productiefaciliteiten uit de EU worden verplaatst naar andere landen met minder strenge wetten op het gebied van klimaatbescherming.
• Overschakelen op klimaatvriendelijke productieprocessen: Stijgende kosten en de uitgebreide rapportageverplichtingen in het kader van de emissiehandel stimuleren bedrijven om de emissies en verontreinigende stoffen in hun productieprocessen te verminderen.
• Stimulans om emissies te verminderen voor fabrikanten buiten de EU: CBAM compenseert de lagere emissieprijzen voor goederen die buiten de EU worden geproduceerd. Voor producenten van buiten de EU kan dit een stimulans zijn om hun emissies in het productieproces te verminderen om concurrerend te blijven.

Welke productgroepen worden beïnvloed door CBAM?

CBAM is van toepassing op bepaalde producten met een bijzonder CO2-intensief productieproces. Het risico is groot dat de overeenkomstige producten uit landen buiten de EU worden geïmporteerd om de uitgifteprijs te verlagen.

Overzicht van huidige CBAM-producten

 

In de toekomst zal de grenscorrectie worden uitgebreid naar andere energie-intensieve grondstoffen. Momenteel wordt besproken of polymeren, diverse chemicaliën en glasproducten in de toekomst ook moeten worden gerapporteerd. Alle bedrijven die CBAM-producten importeren uit landen buiten de EU zijn onderworpen aan de CBAM-rapportageverplichting en moeten overeenkomstige CBAM-emissiecertificaten verwerven.

Uitzonderingen op CBAM: Welke producten zijn vrijgesteld van CO2-compensatie?

In principe is de CBAM-verordening van toepassing op alle invoer van CBAM-producten uit landen buiten de EU. Er zijn echter uitzonderingen. In de volgende gevallen hebben importeurs geen meldingsplicht en hoeven ze geen CBAM-certificaten te verwerven:

• Goederen uit EVA-landen buiten de EU: Derde landen die deelnemen aan het ETS of een vergelijkbaar emissiehandelssysteem hebben, zijn vrijgesteld van de aanpassing aan de grenscorrectie. Dit zijn momenteel IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland*. Dit omvat ook de gebieden Büsingen, Helgoland, Livigno, Ceuta en Melilla.
• Lage waarde van goederen: Als de totale waarde van de goederen minder dan 150 euro is, is de importeur vrijgesteld van de CBAM-regeling. Hetzelfde geldt voor goederen die in de persoonlijke bagage van een persoon in de EU worden ingevoerd.
• Retourzendingen: CBAM-producten die vanuit de EU naar een derde land geëxporteerd worden en daarna door onverwachte omstandigheden teruggestuurd worden, vallen niet onder de CBAM-regeling.
• Militaire doeleinden: Als goederen worden ingevoerd door de militaire autoriteiten van een EU-land in het kader van het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid van de EU of de NAVO, is de CBAM-verplichting niet van toepassing.

Er gelden echter geen CBAM-vrijstellingen voor bedrijven met lage importvolumes - zij zijn net zo verplicht om CBAM-certificaten te rapporteren en te verwerven als alle andere bedrijven.

*Het toepassingsgebied van CBAM hangt af van het soort goederen en de niet-preferentiële oorsprong van de goederen.