Logistiek in beweging in de chemische industrie - scenario's en vooruitzichten voor Duitsland
De chemische industrie is een belangrijke industrie in Duitsland. Het is een van de grootste sectoren van de Duitse economie en vertegenwoordigt een aanzienlijk deel van de export. Maar het is ook een industrie met een zeer hoge energiebehoefte. Nog voordat de energietransitie noodzakelijk werd, ontwikkelden bedrijven al strategieën om fossiele brandstoffen te vervangen. De oorlog in Oekraïne en het verlies van gas als ‘overbruggende’ energiebron hebben de druk verhoogd om alternatieven te vinden die de Duitse chemische industrie duurzaam kunnen maken. Een studie genaamd ‘Logistiek in beweging in de chemische industrie: Scenario's en vooruitzichten voor Duitsland’, ondersteund door DACHSER Chem Logistics, onderzoekt de impact van deze ontwikkeling op de vraag naar chemische logistiek.
De studie beschrijft de huidige situatie in de chemische logistiek op gebied van goederenstromen, ontwikkelt concrete scenario's voor verschillende ontwikkelingen en schetst de verwachte effecten op de toekomstige organisatie van logistieke stromen in Duitsland. Op basis van deze bevindingen stelde het onderzoeksteam zes aanbevelingen op om de concurrentiepositie van de Duitse chemische industrie op internationaal niveau te ondersteunen.
Het werk werd in verschillende stappen uitgevoerd om de resultaten gedetailleerd en analytisch te ontwikkelen, maar ook praktisch en haalbaar te houden (zie figuur).
Analyse van de chemische industrie in Duitsland
Allereerst geeft het onderzoek een samenvatting van de huidige stand van zaken in de chemische industrie. Met kennis van de productie- en logistieke locaties binnen de sector en goederenstromen is het mogelijk om de verwachte veranderingen concreet weer te geven.
Een omzet van ongeveer 200 miljard euro, bijna 4.000 bedrijven, meer dan 350.000 werknemers en logistieke kosten van ongeveer 10 miljard euro: de chemische industrie is een belangrijke sector van de Duitse economie. Productielocaties bevinden zich verspreid over het land en de sector is een belangrijke leverancier voor vele industrieën. De logistieke locaties zijn geconcentreerd in het westen van Duitsland (de deelstaten Noordrijn-Westfalen en de ‘chemische driehoek’ Baden-Württemberg, Rijnland-Palts en Hessen). De belangrijkste route voor het vervoer van bulkproducten en bulklading loopt van het zuidoosten naar het noordwesten van het land en de ARA-zeehavens. Verpakte goederen worden breder gedistribueerd en hebben niet zo'n duidelijk afgebakende route.
Vervolgens werd gekeken naar bredere trends en drijfveren die relevant zijn voor de economie in het algemeen en de chemische industrie in het bijzonder. Omdat de chemische industrie zo'n groot aandeel heeft in de import en export, zijn wereldwijde veranderingen van bijzonder belang. De huidige geopolitieke onrust en veranderingen hebben niet alleen geleid tot hoge energiekosten, maar ook tot meer bescherming van eigen markten in belangrijke partnerlanden. Aankomende politieke beslissingen (verkiezingen) in veel relevante landen vormen een extra uitdaging, aangezien deze de situatie aanzienlijk kunnen veranderen. Deze onzekerheid op macro-economisch gebied, vooral de hoge energiekosten en de huidige zwakte van de Duitse economie als geheel, maakt het niet makkelijk om beslissingen te nemen over noodzakelijke investeringen in digitalisering, nieuwe logistieke oplossingen en klimaatbescherming.
De studie ‘Logistiek in beweging in de chemische industrie’ werd uitgevoerd door Prof. Dr. Christian Kille, Professor of Retail Logistics and Operations Management aan de Technische Universiteit van Würzburg-Schweinfurt en Dr. Andreas Backhaus met ondersteuning van DACHSER Chem Logistics.
Ontwikkeling van een realistisch scenario
Na deze analyse stelde het team 13 stellingen op over de impact van trends en drijfveren op de chemische industrie en chemische logistiek. Deze dienden als input voor een enquête onder het gespecialiseerde publiek in samenwerking met CHEManager. De stellingen hielpen om de complexiteit beheersbaar te houden en verdere interpretaties praktischer te maken. Er werden stappen ondernomen om de effecten van sociale, technologische, economische, ecologische en politieke veranderingen te onderscheiden.
Op basis hiervan ontwikkelde het onderzoeksteam een realistisch scenario om te analyseren om te zien hoe dit de chemische industrie en chemische logistiek in het bijzonder zal veranderen. Dit zijn de resultaten van de analyse:
- Sociaal: Ondanks intensieve inspanningen om hun maatschappelijke reputatie te verbeteren, slagen bedrijven in de chemische industrie en in de chemische logistiek er niet in om zich voldoende te positioneren als aantrekkelijke werkgevers. Dit leidt tot een sterkere uitdaging door het tekort aan gekwalificeerd personeel.
- Technologisch: Infrastructuuruitdagingen nemen toe, maar verhoogde investeringen, digitalisering en automatisering bieden bedrijven manieren om hun efficiëntie en concurrentievermogen te verbeteren.
- Economisch: Veel chemische bedrijven zullen dalende inkomsten en sluitingen van productielocaties blijven melden, terwijl andere groei zullen ervaren. Ontwikkelingen zullen een uitdaging vormen voor chemische logistieke bedrijven die zich richten op bulkproducten. Daarentegen zullen de volumes van verpakte goederen en aanverwante aanvullende diensten groeien.
- Ecologisch: De klimaatgerelateerde invloeden op de chemische industrie in het algemeen zijn beheersbaar, ook al gaan ze gepaard met kostenstijgingen. Toch zullen de chemische industrie en de chemische logistiek op de lange termijn een reorganisatie ondergaan, aangezien niet alle bedrijven zullen slagen in de transformatie.
- Politiek: Voor het oplossen van de (handels)conflicten, het verminderen van energiekosten en het bereiken van klimaatneutraliteit, zijn er veel politieke hindernissen te overwinnen. Terwijl deze last voor sommige bedrijven beheersbaar zal zijn, zal het voor andere leiden tot onaanvaardbare kostenstijgingen.
Analyse en aanbevelingen
In het algemeen betekent dit scenario dat sommige logistieke locaties, met name in het zuiden en westen van Duitsland, negatieve ontwikkelingen kunnen verwachten. Locaties in het oosten en noorden zullen over het algemeen betere toegang hebben tot duurzame energie en daardoor met minder uitdagingen worden geconfronteerd. De locaties met speciale chemicaliën zullen waarschijnlijk beter bestand zijn tegen veranderingen, wat ook de goederenstromen verschuift.
Tegen deze achtergrond heeft het onderzoeksteam aanbevelingen gedaan voor het ontwerp van chemische logistiek, zodat chemische bedrijven ondanks de uitdagingen succesvol kunnen blijven concurreren op internationaal niveau.
Logistiek kan (nog steeds) alleen succesvol zijn dankzij mensen: Investeren in het werven en behouden van personeel stelt de huidige bedrijfsactiviteiten veilig en levert op lange termijn concurrentievoordeel op.
Innovaties betekenen voordelen voor locaties: Naast deelname aan onderzoek naar logistieke innovaties zijn maatregelen om de logistiek te moderniseren nodig om een sterke positie in de internationale concurrentie te verzekeren.
Duitsland kan alleen succesvol blijven als locatie voor de chemische industrie als het een breed en hoogwaardig aanbod van producten en diensten heeft: Investeringen in automatisering en digitalisering zijn essentieel in de logistiek om de veerkracht en daarmee de prestaties van de chemische industrie te vergroten.
Er zal een transformatie plaatsvinden in de chemische sector: Veranderingen in de markt voor chemicaliën vereisen een herbeoordeling en aanpassing van logistieke netwerken en diensten.
De effecten van de klimaatverandering en de energietransitie leiden tot een strategieverandering in de chemische industrie: Logistiek moet zich voorbereiden op beperkende maatregelen in de loop van de energietransitie en processen implementeren die bestand zijn tegen weersinvloeden.
Chemische bedrijven moeten zich aanpassen aan een wereld met toenemende spanningen tussen landen: Door de trend naar meer regionale handel zal de export naar andere landen afnemen door meer concurrentie. De wereldwijde supply chains moeten steviger worden, met meer samenwerking, nieuwe ideeën en moderne technologieën.
Kortom, toonaangevende chemische logistiek is een belangrijke basis voor een succesvolle chemische industrie in Duitsland.