Kinderen weer een ‘normaal’ leven geven
In Oekraïne bieden Terre des Hommes en DACHSER psychosociale ondersteuning aan kinderen, jongeren en hun families in een langlopend project. Joshua Hofert, Director of Communications bij Terre des Hommes Deutschland e.V., bezocht het project een paar weken geleden zelf en geeft ons zijn indrukken in een interview.
Meneer Hofert, hoe kan dit project worden ingezet om humanitaire hulp te bieden aan een land in oorlog?
Allereerst moesten we mensen in nood helpen. DACHSER zorgde voor een goed functionerende logistieke operatie en had klanten die humanitaire hulp wilden bieden met hulpgoederen. Dit maakte het mogelijk om noodhulppakketten samen te stellen met voedsel, hygiëneartikelen, babyvoeding en medicijnen gedoneerd door klanten van DACHSER, die via verschillende vestigingen werden vervoerd naar de omgeving van de Oekraïense grens. Van daaruit werden ze vervolgens door lokale partners het land binnengebracht. DACHSER en Terre des Hommes hadden tijdens dit proces altijd rechtstreeks contact.
Welke hulp was er, afgezien van dergelijke logistieke diensten, mogelijk in Oekraïne zelf?
Gezien de verwoesting in het land, met ongeveer 15 miljoen vluchtelingen en gezinnen die uit elkaar zijn gerukt en door kinderen die getraumatiseerd zijn door oorlogservaringen, realiseerden we ons al snel dat de hulp geen sprint zou zijn, maar een marathon. Dus lanceerden we in augustus 2022 een project om psychosociale hulp te bieden aan kinderen en gezinnen in Oekraïne. Bij de uitvoering ervan werken we samen met twee lokale partnerorganisaties, waarvan er één ‘Vostok SOS’ heet (vertaald als Oost SOS). De stichting zonder winstoogmerk is voortgekomen uit een initiatief dat in 2014 werd gelanceerd om ontheemden uit de bezette gebieden in de regio's Donetsk en Luhansk te helpen. De oprichters van de organisatie zijn zelf vluchtelingen uit deze bezette gebieden. Ze kennen het land en de behoeften van de inwoners dus goed.
Gespecialiseerde traumatherapeuten helpen kinderen, jongeren en hun families om individueel en samen met stress en trauma's om te gaan. Het project bestrijkt een gebied dat zich uitstrekt van Dnipro en Lviv tot Chernihiv en Vynnitsa, en wordt uitgebreid naar andere regio’s, afhankelijk van hoe de situatie zich ontwikkelt. Met andere woorden, het project komt overal waar gezinnen en kinderen bescherming zoeken tegen oorlog en vernietiging.
Wat doet DACHSER om te helpen?
Het belang van financiële en morele steun kan niet genoeg worden benadrukt. Na het uitbreken van de oorlog deed DACHSER een interne oproep voor donaties aan Terre des Hommes voor Oekraïne. De respons van de aandeelhouders, het management en de medewerkers van DACHSER was overweldigend. Tegen juli 2022 was ongeveer 80.000 euro ingezameld. DACHSER verdubbelde vervolgens dit donatiebedrag. Dit betekent dat bijna de helft van de totale kosten voor het project kunnen worden gedekt. Ik vind dat helemaal geweldig.
Je was zelf ter plaatse in Oekraïne en hebt een beeld kunnen vormen van de voortgang van het project. Wat zijn de specifieke taken daar? Welke indrukken heb je persoonlijk opgedaan tijdens je bezoek?
Het gaat om essentiële hulp voor kinderen en hun families. Ik heb een idee kunnen krijgen van hoe de traumatherapie en psychosociale ondersteuning voor het verwerken van oorlogservaringen en de daaruit voortvloeiende angsten en nachtmerries zijn opgebouwd. Er is steun voor basisbehoeften, zoals veilige ruimten, de wederopbouw van scholen en kleuterscholen, jeugdwerk en jongerenparticipatie. Daarnaast is er registratie van schendingen van kinderrechten en voorlichtingswerk om het bewustzijn over de situatie van kinderen te vergroten. In dit proces moeten vele handen ineen worden geslagen.
Na meer dan een jaar van oorlog en verwoesting is er ver weg van het front weer zoiets als normaliteit. De mensen die ik in Oekraïne heb ontmoet, kwamen op mij over als zeer moedig en vol vertrouwen. De levering van energie, voedsel en alledaagse artikelen werkt en de wederopbouw van verwoeste huizen en infrastructuur is aan de gang. Er zijn apps die vrij betrouwbaar waarschuwen voor luchtaanvallen, zodat mensen op tijd schuilplaatsen kunnen zoeken, bijvoorbeeld in metrostations in grote steden. Tegelijkertijd is het gevaar voor mensenlevens echter voortdurend aanwezig. Alle gebieden langs het front zijn ontmijnd. De samenleving raakt er steeds meer aan gewend dat conflicten met geweld worden uitgevochten. Het is een gigantische taak om uit deze negatieve spiraal te komen en een basis te creëren waardoor alle generaties in de toekomst zonder geweld, vooroordelen en trauma's kunnen samenleven. Er is veel geduld voor nodig.
Wat hebben de lokale projectmedewerkers in te brengen?
Met de lokale Terre des Hommes-partnerorganisaties hebben we toegang tot een internationaal team van 20 psychotherapeuten in Oekraïne. Zij zijn goed opgeleid, kennen de omstandigheden, de mensen en hun leefomstandigheden het beste en zijn gewend om zich goed en zelfverzekerd te bewegen in een administratieve omgeving. Hierdoor kunnen ze snel contact leggen met de kinderen en hun families. En ze doen dit met passie en grote betrokkenheid.
Een van deze toegewijde psychologen is Nadia uit Tsjernihiv. Toen de eerste bommen vielen, had ze corona en kon ze de bunker niet in. Zo maakte ze onvrijwillig de gruwel van de oorlog vanaf het begin van dichtbij mee. Tegenwoordig werkt ze onder andere op het gebied van kunstzinnige therapie. Hier leren kinderen als eerste stap hun gevoelens uit te drukken door middel van schilderen en ontwerpen. Dit is leuk voor ze, zet ze aan het denken en geeft ze een gevoel van veiligheid. Op deze manier worden de kinderen uit het machteloze gevoel gehaald dat ze door anderen worden gecontroleerd. Ze zijn dan even niet het doelwit van oorlog, maar kunnen zelf beslissen wat ze willen doen, wat ze willen schilderen en welke kleuren ze gebruiken. Een kleine maar belangrijke stap terug naar een zelfbepaald leven. Nadia vertelde me dat een kind haar onlangs verbaasd vroeg: "Doen jullie dit echt niet voor het geld? Jullie zijn zulke goede mensen!" Dit raakte Nadia erg en gaf haar veel kracht om niet op te geven bij het voorbereiden van de weg naar een betere toekomst voor de kinderen.
Wat is de boodschap van het Terre des Hommes-project met DACHSER?
Mijn bezoek aan Oekraïne heeft me laten zien hoe belangrijk het is om de kinderen in deze levenssituatie perspectieven te bieden. Ze voelen dit heel duidelijk aan en zijn heel dankbaar dat er mensen zijn die naar hen omkijken en hen het gevoel geven: we worden niet vergeten.
Hartelijk dank voor het interview!
Achtergrond:
De samenwerking tussen DACHSER en Terre des Hommes begon bijna 20 jaar geleden. In die tijd had de verwoestende tsunami na een aardbeving in de Indische Oceaan ongekende verwoestingen aangericht, vooral in Thailand en India. Onder de indruk van nood en ellende en vermoedelijk meer dan een kwart miljoen doden was de internationale hulp en donatiebereidheid op dat moment groot. In deze situatie vroegen Terre des Hommes en DACHSER zich echter af: "Wat gebeurt er met India en de kinderen en gezinnen die getroffen zijn door armoede en gebrek aan vooruitzichten als de krantenkoppen vervagen en de noodhulp op is?" Het antwoord was langetermijnprojecten in gebieden die bijzonder getroffen zijn door armoede met een focus op onderwijs, het versterken van de rechten van kinderen en vrouwen en duurzaamheid. Dit is het pad dat Terre des Hommes en DACHSER vandaag de dag blijven volgen. In Zuid-Azië, zuidelijk Afrika en Latijns-Amerika - en sinds maart 2022 ook in Oekraïne.